Elke maand test docent watersport John Coenders je vaarkennis met een uit het leven gegrepen casus. Weet jij wat er moet gebeuren om ongelukken te voorkomen? Deze maand duiken we in het passeren van een sluis. Zou jij dit ook zo doen?
VRAAG
We passeren een sluis. Neem onderstaande casus in je op. Zou jij het ook zo doen?
We komen terug na een vaarvakantie in Duitsland. We zien de koppelsluis in het Koning Willem Alexanderkanaal om 11:45. Er varen twee schepen de sluis in, waarna de lichten op vier rood gaan (sluis niet bediend). We leggen aan voor bord B5.
Om 13:00 zien we twee rood (sluis bediend), en om 13:15 een groen en rood (klaarmaken voor invaart). We starten de motor en kijken nog even of de landvasten snel los kunnen. Als de sluisdeuren openen en de uitvarende schepen de sluisdeuren zijn gepasseerd, krijgen we twee groen (invaren toegestaan). De sluis is een tweecompartimentensluis. We gaan in twee etappes 2 x 2,5 meter omhoog. We schutten op, zo hebben we aan de sluistekens (>>) op de kaart en aan de natte wand gezien. Tijdens het binnenvaren zien we dat er geen stroom staat. (Dat is bij sommige sluizen wél het geval, bijvoorbeeld in Lauwersoog waar er bij het binnenvaren stroom van zoet naar zout staat).
We nemen de bakboordkant, door het wieleffect trekt het achterschip naar bakboord, en stoppen af op de middenbolder. Wanneer we goed stil liggen, zetten we een voor- en achtertros. We zorgen ervoor dat we tussen de rode strepen op de kademuur blijven, vanwege de openslaande sluisdeuren en ook vanwege de drempel aan de hoge kant.
Het opschutten gaat vlot en makkelijk, we houden de landvasten toch met het slippend eind op de bolder; absoluut noodzakelijk als er geen glijstangen of drijvende bolders zijn. Er is geen beroepsvaart voor ons, dus we hoeven geen rekening te houden met schroefwater bij het uitvaren. Als we in het hoogste pand in de sluis het groene licht krijgen, kunnen we uitvaren en zien we achter ons nog net de lichten van groen rood naar twee groen springen.
WERKEN MET LIJNEN IN SLUIZEN MET GROOT VERVAL
Bij een groot verval moet je vaak ‘ompotten’ (het hoogteverschil tussen twee potten is ongeveer 1,5 meter). Zorg dat je twee lijnen klaar hebt, een daarvan met de lus op de pot en het werkend eind om een bolder op het schip. Leg de andere lijn al klaar om de volgende pot en op een andere bolder. Let erop dat er geen dubbele slag onder de pennen zit, want de tros zal zichzelf afknellen en dan hang je.
Een andere methode, handig bij het afschutten, is de lus op een bolder op het schip te leggen en het werkend eind om de bolder op de wal, met een slag om een andere bolder op het schip. Zorg er wel voor dat de lijn lang genoeg is.
Als je schip niet past tussen twee opeenvolgende potten, kun je het ompotten op één verticale rij potten; zeker bij afschutten werkt dat prima. Past het schip net niet tussen twee opeenvolgende potten, pik dan in met de achtertros, dubbelgenomen en slippend. Vaar door tot je de voorste pot ook kunt inpikken. Je zult dan tijdens het opschutten wat moeten werken met de lijnen om telkens bij de potten te komen. Maar als je kijkt naar het ritme van het sluiswater gaat dat erg gemakkelijk. Let erop dat je bij het losmaken van trossen eerst het werkend eind terughaalt om vastlopen van de tros (blijven haken achter de lus) te voorkomen.
Hoe dan ook staat of valt het ontspannen en veilig schutten altijd met het inpikken en losmaken van de trossen. Wacht met inpikken altijd tot de pot onder handbereik is en het schip absoluut stilligt. Dit is de verantwoordelijkheid van de schipper.
John Coenders werd al vroeg gegrepen door de schoonheid van het water en heeft zijn hele leven eraan gewijd. Eerst als buitensportdocent aan het CIOS en onderwijskundige, na pensioen door cursussen Klein Vaarbewijs te geven. Hij is dikwijls in zijn catamaran op het wad te vinden.
