EEN DIEPE DUIK IN DE SMEERMIDDELEN
Zwarte olie, harde klonten en slurrie-resten, dat is niet wat je wilt zien in de schroefaskoker. Toch trof onze expert dit aan toen er een schroefas werd getrokken tijdens een inspectie op de werf. Ook de eigenaar was onaangenaam verrast: hij had steeds netjes op tijd de olie vervangen, met biologisch afbreekbare nog wel. Voor ons de aanleiding om eens diep in de smeermiddelen te duiken.
Dat doen we samen met Taco Mets, technisch directeur bij Van Meeuwen Lubrication en al 35 jaar actief in de smeermiddelen. Hoe kunnen we goed zorgen voor schip en machinerie, zonder een smeerboel van het milieu te maken?
Het gebruik van biologisch afbreekbare smeermiddelen kunnen we alleen maar toejuichen. Van alle kiloās smeermiddel die in Nederland jaarlijks in het milieu terechtkomen ā naar schatting zoān 14 miljoen ā is een substantieel deel afkomstig van de scheepvaart. Maar tegelijkertijd moet de boel aan boord wel goed blijven draaien. Smeermiddel is voor veel apparatuur een vette noodzaak: het zorgt voor minder wrijving en slijtage, voert warmte en vuil af en beschermt tegen corrosie. Van schroefas en roerkoning tot tandwielkasten en staalkabels, veel scheepsonderdelen kunnen niet zonder.
TERUGHOUDENDHEID VOOR BIO: TERECHT OF NIET?
In de scheepvaart zien we steeds meer biologisch afbreekbare smeermiddelen. Volgens Taco Mets is dat logisch: ‘In de scheepvaart is de kans groter dat smeermiddel in het milieu terechtkomt, dus voor deze sector is het milieuaspect extra belangrijk. Daar moet ik wel bij zeggen: eigenlijk moet je niet alleen op afbreekbaarheid, maar ook op toxiciteit letten, anders is het nog steeds niet milieuvriendelijk. Het beste kun je kijken naar het EU-ecolabel, dan weet je zeker dat het product voldoet aan de strengste milieueisen.’
Sommigen in de vaart zijn nog wat huiverig voor bio-smeermiddel. Niet nodig, vindt Mets. ‘We passen het al toe sinds de jaren zeventig, bijvoorbeeld als er een groot risico is dat bij lekkage of slangbreuk het middel in het milieu terechtkomt. Of in situaties waarin dat niet te vermijden is, denk aan staalkabels en open tandwielen.’ Er is dus veel ervaring mee, bovendien hebben leveranciers niet stilgezeten en de middelen verder doorontwikkeld. Mets: ‘De samenstelling en kwaliteit van de huidige generatie bio-smeermiddelen is minimaal gelijkwaardig en vaak zelfs beter dan de conventionele smeermiddelen.’
EEN GESMEERDE OVERSTAP
Er is Ć©Ć©n gouden regel bij smeermiddelen: nooit mengen of mixen. Er zijn veel verschillende soorten, die allemaal een unieke samenstelling hebben. Als je die over of door elkaar gebruikt, kunnen ze een chemische reactie met elkaar aangaan. Dat is zeker iets om rekening mee te houden bij het overschakelen op een biologisch afbreekbaar middel. Een ander aandachtspunt is de kwaliteit, legt de smeerspecialist uit. ‘Goedkopere biologische smeermiddelen bevatten vaak onverzadigde esters, die kunnen reageren met water en zuurstof. Daardoor verliest het smeermiddel zijn werking en kan sludge en corrosie ontstaan, zelfs verf en afdichtingen kunnen aangetast worden. Op die manier wordt goedkoop duurkoop, je moet dus echt kijken naar de samenstelling.’ Waarschijnlijk is dat misgegaan bij het schip met de onaangename verrassing in de schroefaskoker. Een kleine besparing op een vaatje vet kan dan resulteren in een pittige schadepost.
De overstap op bio-smeermiddel zal in de ene situatie makkelijker zijn dan in de andere. Mets: ‘Neem eerst de installatie goed onder de loep. Bekijk welke materialen en afdichtingen zijn gebruikt en hoe de applicatie doorgepompt of gespoeld kan worden. Daarnaast moet bepaald worden welk type bio-smeermiddel het meest geschikt is.’ Het is verstandig om hiervoor een deskundige te raadplegen.
VET HANDIG
Het EOC infoblad over bio-smeermiddelen legt uit welke soorten er precies zijn, van HEES tot HEPR en PAO. En uiteraard geven we ook praktijktips.