HOE TEGENSLAG NIEUWE KANS WERD VOOR DE “OVERWINNING”
Nog even ‘knippen en scheren’ en dan met de “Overwinning” de wedstrijden van het najaar meepakken en gasten verwelkomen voor winterse zeiltochten op het Wad. Dat was het plan van Joost Martijn. Het liep anders. Zijn tjalk stond nog niet droog of de werf had er al een gaatje ingespoten. Bij nadere inspectie bleken de kimmen gatenkaas en dat terwijl het vlak twaalf jaar geleden nog vervangen was. Martijn stond voor de keuze: een kostbare refit, of het charterschip wegdoen. ‘We hebben vrij snel besloten om opnieuw op te bouwen en de kans te benutten om het schip volledig duurzaam te maken.’
FOUTE BOEL
De lucht leek net wat op te klaren voor VOF Snel Zeilen, de charteronderneming van Martijn en zijn vrouw Anna Glas. Na het rampzalig verlopen coronajaar 2020 waarin hun drie charterschepen doelloos in de haven lagen, konden ze in 2021 gelukkig weer gasten ontvangen. De boekingen zaten nog niet op het oude niveau, maar het virus leek op zijn retour en Martijn keek uit naar een winter zeilen met de “Overwinning”. ‘We gingen oktober 2021 de werf op, om weer een glad en snel schip te hebben’, vertelt Martijn. ‘Ik had het zeilen met de “Overwinning” gemist en keek uit naar de wedstrijden en het winterzeilen op het Wad. Daar hadden we het jaar ervoor een mooi programma over gemaakt voor 3 op Reis. Eigenlijk verwachtten we geen reparaties, we hadden alleen wat schade aan de zwaarden, want in de Tsjerk Hiddessluis waren de deuren dichtgegaan met het schip ertussen. Jacob Blom van EOC kwam de schade opnemen en hij was net weg, toen bij het afspuiten een gaatje in de kim ontstond. Dus de werf haalde hem er meteen weer bij, hij heeft toen het onderwaterschip geïnspecteerd en ik heb binnen alles opengemaakt. Het was foute boel, overal in de kimmen slechte plekken.’
ZUUR
De “Overwinning” werd gebouwd in 1914, maar het vlak was pas twaalf jaar oud. Het staal was van binnenuit aangetast, maar hoe dat in zo’n korte tijd zo snel heeft kunnen gaan, naar die oorzaak is het gissen. Martijn wil daar ook niet te lang bij stilstaan. ‘Het is iets geks geweest. Een vriend zei: ‘Het lijkt wel alsof er zuur in je boot heeft gelegen.’ Het kan een bijtende stof zijn geweest, slecht staal, slechte conservering of elektrolyse; we weten het niet. Voor mij was belangrijker: hoe gaan we dit oplossen? Gaan we ons in de schulden steken, zo net na corona? De techniek, de tanks, de betimmering; alles was goed, gaan we nóg een keer verbouwen? Mijn schoonouders hadden net hun charterschip “Voorwaarts”, een van de mooiste schepen van de vloot, verkocht en mijn vrouw zei: ‘Doen we ook de “Overwinning” weg? Dat kan niet!’ In drie of vier dagen hebben we besloten dat we haar opnieuw zouden opbouwen. We willen dat het schip behouden blijft, daar doet iedereen met een oud schip het uiteindelijk voor.’
GREEN SHIPPING WADDENZEE
‘Het was zo balen dat we alles opnieuw moesten doen, we wilden het zin geven, zodat het niet voor niets is geweest. We hebben nu de kans om het schip beter te maken, om alles zo goed mogelijk en zo duurzaam mogelijk te doen. Dat betekent helemaal uitstootvrij worden en elektrisch gaan varen.’ Het plan stelde de charterschipper meteen voor een nieuwe uitdaging: dit kost bakken met geld en vraagt om hele specifieke expertise. Green Shipping Waddenzee bood uitkomst en wilde de “Overwinning” wel als pilot opnemen in hun project. Met subsidie van onder meer het Waddenfonds worden vanuit dit project innovaties ontwikkeld en getest om de Waddenvloot te vergroenen. Verschillende scheepstypes krijgen een ombouw van diesel naar waterstof, waaronder een viskotter. Een charterschip zat er nog niet bij en Martijn was welkom om aan te haken, want zijn tjalk is voor het project een interessante testcase. ‘We hebben in de charter een typische energiebehoefte’, licht hij toe. ‘Het doel van een zeilschip is om te zeilen, je vaart zo min mogelijk op de motor en hebt de energie vooral nodig voor de hotelfunctie. Dat is heel anders dan bij een vrachtschip, waarbij je voortdurend de motor hebt lopen en daar ook weer de restwarmte van kunt gebruiken. We moesten alles technisch uitdenken en tegelijkertijd zorgen dat we aan de regelgeving voldoen.’
100% ELEKTRISCH
Het enorme karwei kon van start. Het schip werd compleet gestript, het hele onderwaterschip vernieuwd en al het staal gestraald en in de coating gezet, de nieuwe spanten zelfs afgekit. Bij iedere tweesprong viel de keuze op de beste optie; dan maar nog meer geld er tegenaan. ‘Wat is gebeurd, is gebeurd, maar ik moet nu zorgen dat het nooit meer gaat gebeuren’, aldus de vastberaden eigenaar. Het casco is nu klaar om verder afgebouwd te worden. Alle materialen en onderdelen zijn al ingekocht, zodat de inbouw geen vertraging op kan lopen door leveringsproblemen. Aanvankelijk was het plan om het schip in twee fases elektrisch te maken: eerst een jaar dieselelektrisch en daarna waterstofelektrisch met methanol als waterstofdrager. Martijn denkt nu dat hij de eerste stap over kan slaan: ‘Waarschijnlijk hebben we de dieselgenerator niet nodig, dat zou mooi zijn want dan zijn we in één keer fossielvrij. Misschien hebben we zelfs genoeg aan een accupakket en is waterstof niet nodig. Dat zijn we nu aan het uitzoeken.’
VOLGENS DE REGELS
De regelgeving voor varen op waterstof is nog in de maak, dus de herrijzenis van de “Overwinning” vergt een hoop uitzoekwerk en overleg. De 23 meter lange tjalk gaat straks maximaal twaalf personen aan boord nemen, wat betekent dat het schip officieel niet aan de eisen voor de passagiersvaart hoeft te voldoen. Maar Martijn wil geen bochten afsnijden: ‘Ik wil aan alle eisen voldoen, er is alleen een klein punt waarop we afwijken en dat is de isolatie met purschuim. Uiteraard wordt deze wel brandveilig. Afgelopen jaren hadden we plaats voor zestien, maar gemiddeld maar twaalf personen aan boord. Daarom hebben we besloten het aantal terug te brengen, dat past ook beter bij het type reis en het comfort dat we willen bieden.’
DUURZAME TOEKOMST
Als alles goed gaat, is het schip maart 2023 klaar om uit te varen. Families en vriendenclubs kunnen dan zonder uitstoot het waddengebied verkennen. De charterondernemer mikt ook op bedrijven die in een verduurzamingstraject zitten: ‘Voor hen is het interessant om inspiratie op te doen op een emissieloos schip midden in de natuur van het Wad. Of het nu een bedrijfsuitje of familieweekend is, ik hoop vooral op zeilliefhebbers. Maar je weet niet hoe het gaat lopen, het zijn onzekere tijden voor de chartervaart.’ Martijn zal af moeten wachten of hij zijn investering in de “Onderneming” terug gaat verdienen. In ieder geval heeft hij er alles aan gedaan om het schip een toekomst te geven, een zo duurzaam mogelijke toekomst.
