Waterstof als brandstof is veelbelovend maar er zijn ook veel vragen. In deze serie gaat EOC op zoek naar antwoorden. We spreken leden en leveranciers, kijken naar de binnenvaart, passagiersvaart en pleziervaart en zetten ons zoeklicht op veiligheid en verzekering. Want één ding is zeker: de ontwikkelingen gaat snel en dan kun je maar beter goed zijn voorbereid.
De eerste schepen op waterstof varen al rond. Kleine vaartuigen, maar toch, het begin is er. Voor EOC een goede manier om ervaring op te doen met deze nieuwe brandstof. Want ook voor verzekeraars is het nieuw, er zijn nog geen data waarmee we risico’s en premie kunnen vaststellen. Hoe kun je dan toch een waterstofboot verzekeren?
We frissen eerst de scheikundige kennis op. Met elektriciteit kun je uit water (H2O) het gas waterstof (H2) maken. Dit waterstofgas is een goede energiedrager, je kunt het bewaren en over langere afstanden transporteren, veel makkelijker en met minder verlies dan bij elektriciteit. Om de energie er weer uit te halen, is een brandstofcel (fuel cell) nodig. Die zet de waterstof om in stroom en daarmee kun je bijvoorbeeld een elektromotor aandrijven.
Het mooie hiervan is: het hele proces is CO2-neutraal. Mits je natuurlijk schone, groene energie gebruikt om de waterstof te maken. Bijkomend voordeel is dat er geen andere vervuilende stoffen vrijkomen, zoals bij de verbranding van diesel. De brandstofcel produceert maar één afvalstof: puur water. Wereldwijd wordt momenteel grootschalig ingezet op waterstof om de klimaatdoelstellingen te halen. In Nederland moet de CO2-uitstoot in 2030 49% minder zijn dan in 1990. De ambitie voor 2050 is een reductie van 95%.
GROOTS DENKEN, KLEIN BEGINNEN
Voor de scheepvaart zou varen op waterstof een grote omslag betekenen. In plaats van gasolie gaan we dan waterstof tanken. Daarvoor moet eerst een hele infrastructuur worden opgetuigd, met leidingen, opslagplaatsen en bunkerstations. De aanpassingen aan boord zijn ook niet gering: gasolietanks worden waterstoftanks, dieselmotoren maken plaats voor brandstofcellen en elektromotoren. Dat roept heel veel vragen op: wat gaat dat kosten, is het praktisch uitvoerbaar en is het wel veilig? Om daarachter te komen lopen er nu verschillende, kleinschalige experimenten.
We zien dat de ontwikkelingen snel gaan en bij EOC willen we goed zijn voorbereid. Daarom hebben we een waterstofteam opgezet. Vanuit hun deskundigheid op het gebied van expertise, preventie en verzekeringen duiken verschillende EOC’ers in de materie. Ze volgen cursussen, bezoeken beurzen en spreken met mensen uit het veld, zoals leveranciers. Want we willen weten hoe we het kunnen verzekeren en verzekerden bijstaan met actuele kennis.
OOK VOOR VERZEKERAAR IS HET PIONIEREN
Bij het verzekeren van waterstof komt nogal wat kijken. Er is nog geen wet- en regelgeving en voorlopig worden per geval eisen gesteld en vergunningen afgegeven. Een van de voorwaarden is het opmaken van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), wat alleen door een klassebureau mag worden uitgevoerd. Al met al is het een uitdaging om met elkaar de innovatie niet te remmen, maar de ruimte te geven. Samen tijdig optrekken is hier de sleutel tot succes.
Voor waterstof is er nog geen datahistorie, zoals bij bijvoorbeeld dieselmotoren. Als verzekeraar moet je dus verder onderzoek doen naar:
- Voor- en nadelen.
- Kosten en levensduur van de componenten.
- Risico’s en gevaren.
- Benodigde premie en het eigen risico.
- Condities om het te verzekeren.
BIJ WATERSTOF LET EOC EXTRA OP VEILIGHEID
- Veiligheid van opvarenden en omgeving.
- Detectie van storingen, lekkages en brand.
- Aan- en afkoppelen van waterstofflessen.
- Afblazen van waterstof bij calamiteiten.
- Procedures bij calamiteiten.
TESTCASE: WATERSTOF IN DE PRAKTIJK
Inmiddels hebben we enkele proefprojecten in de pleziervaart in verzekering. Preventiemanager Marnix de Bakker legt uit hoe zo’n proces gaat. ‘Mensen nemen contact op met de vraag of we ook waterstof verzekeren. Soms zitten ze in de oriëntatiefase, soms in een gevorderd stadium van inbouw, maar iedereen snapt dat het afwijkend is. Wij informeren naar de toepassing, de leveranciers, de veiligheidsvoorzieningen, het vaargebied, etc. We doen intern onderzoek en gaan vervolgens op bezoek bij de eigenaar en/of toeleveranciers, waar we de situatie bekijken en de wederzijdse eisen en wensen afstemmen. Na dit voortraject kunnen we bepalen wat de benodigde premie, het eigen risico en verzekeringsvoorwaarden moeten zijn. Hieruit volgt de offerte en na acceptatie de polis.’
Zo kregen we een verzekeringsaanvraag voor een proefproject waarbij een pleziervaartsloep werd omgebouwd naar aandrijving op waterstof. ‘Een mooi project, met een eigenaar die zelf goed in de materie zit’, vertelt De Bakker. ‘Hij heeft EOC alle informatie gegeven over het systeem en de bewakingen. Omdat er nog geen wet- en regelgeving is, heeft de eigenaar eerst toestemming aan de vaarwegbeheerder gevraagd om te mogen testen op het water.’ Er werd een maatwerkpolis afgesloten en inmiddels heeft de sloep al heel wat testrondjes gevaren. We blijven betrokken, want ook voor EOC zijn dit soort projecten dé manier om waterstof in de vingers te krijgen.
