Veilig varen bij slecht zicht

De dagen worden weer frisser, het wordt steeds vroeger donker en de blaadjes beginnen van de boom af te vallen, het is herfst. Varen in het najaar kan prachtig zijn en het is vaak veel rustiger op het water. Maar in het voor- en najaar komen regelmatig periodes met mist voor. Hoe zorgen we ervoor dat we veilig kunnen varen?  

In het najaar zijn de weersomstandigheden doorgaans minder stabiel dan in de zomer. Hou hier rekening mee in je reisvoorbereiding. Buien met onweer en windstoten komen meer voor. Dit hoeft geen reden te zijn om niet uit te varen, maar hou het in de gaten, bijvoorbeeld via buienradar. Hou ook rekening met mist. Mist komt in het najaar, zeker in de ochtenduren, veelvuldig voor. Zorg dat je met mist niet uitvaart. Op veel plaatsen in Nederland mag je met slecht zicht enkel varen met een goedgekeurde radarinstallatie en marifoon.

WAT HOUDT SLECHT ZICHT IN?

De regels voor het varen bij slecht zicht zijn afhankelijk van de locatie. Op de meeste rijkswateren (rivieren, kanalen en grote wateren) geldt het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) of het Rijnvaartpolitiereglement (RPR). Ook op andere vaarwegen kunnen regels gelden voor varen met slecht zicht. Dit is terug te vinden in onder andere de Wateralmanak van de ANWB. Rijkswaterstaat en Politie houden als richtlijn aan: er is sprake van slecht zicht bij een zicht van minder dan 1000 m op de hoofdvaarwegen en minder dan 400 m op andere vaarwegen.

VAREN OP RADAR 

Op de vaarwegen waar het BPR of het RPR van toepassing is en op de Westerschelde en het Kanaal van Gent-Terneuzen, is varen met slecht zicht alleen toegestaan als het vaartuig beschikt over een goedgekeurde radar. De schipper moet beschikken over een radarpatent of over een diploma dat hieraan gelijkgesteld is. Verder moet er een 2e persoon aan boord zijn die voldoende op de hoogte is van het varen op de radar. Tot slot is een marifoon aan boord verplicht. Deze moet gebruikt worden om de aanwezigheid kenbaar te maken en afspraken te maken met andere schepen.

Het is niet toegestaan om op vaarwateren waar je verplicht bent om met een radar te varen alleen op AIS te varen. Met radar kan worden bepaald of er schepen in de omgeving zijn en je kunt er andere objecten zoals boeien mee waarnemen. AIS (Automatic Identification System) is navigatie-ondersteunend maar geen navigatiesysteem. Met AIS kunnen alleen de schepen worden waargenomen die zelf ook zijn uitgerust met AIS.

SLECHT ZICHT ZONDER RADAR 

Vaar je zonder radar op een plaats waar radar bij slecht zicht verplicht is en word je overvallen door mist? Houd dan zoveel mogelijk stuurboordwal en ga op de dichtstbijzijnde daarvoor geschikte plaats –buiten de vaargeul- stilliggen tot de mist is opgetrokken en het zicht voldoende is verbeterd. Doorvaren is niet alleen gevaarlijk, maar ook duur: je riskeert een boete. Als je op een vaarwater zit waar radar niet verplicht is, mag je doorvaren zolang dit veilig kan. Je dient je snelheid aan te passen. Daarnaast moet een schip groter dan 20 meter een mistsein geven en een uitkijk op de boeg plaatsen.

MISTSEIN 

Schepen zijn in een aantal gevallen ook verplicht om een mistsein te geven. Bijvoorbeeld als zij onderweg zijn naar de dichtstbijzijnde geschikte plek om stil te liggen en geen radar hebben of geen marifooncontact kunnen maken met de overige schepen. Ook schepen die nabij een vaargeul stilliggen en niet beschikken over een marifoon moeten bij naderende schepen een geluidssein geven.

SNELHEID AANPASSEN 

Als je vaart met goedgekeurde radar en marifoon en wordt overvallen door slecht zicht, pas dan in ieder geval altijd je snelheid aan: aan de beperking van het zicht, aan de aanwezigheid van andere schepen en aan de plaatselijke vaarwegomstandigheden.

EIGEN VEILIGHEID 

Ga altijd uit van je gezonde verstand. Denk om je eigen veiligheid en die van anderen. Als varen gezien de omstandigheden niet zonder gevaar is, ook al beschik je over radar, ga dan niet varen of ga stilliggen op de dichtstbijzijnde daarvoor geschikte locatie. Dat geldt niet in de laatste plaats voor recreatieschippers, roeiers of vissers, zonder de benodigde hulpmiddelen. Rijkswaterstaat kan een verkeersaanwijzing geven om op een bepaalde plaats stil te gaan liggen als varen niet veilig is. Je bent verplicht hier gehoor aan te geven.

Pleziervaartuigen moeten er rekening mee houden dat zij nauwelijks zichtbaar kunnen zijn voor andere vaarweggebruikers, zoals de grote beroepsvaart. Dit kan heel gevaarlijke situaties opleveren. Vaar dus veilig bij slecht zicht of vaar niet!

REISVOORBEREIDING 

Let bij je reisvoorbereiding op of er slecht zicht wordt voorspeld, zodat je je reis erop kunt aanpassen en voorzorgsmaatregelen kunt nemen. Meer over reisvoorbereiding vind je in het Varen doe je Samen! Kenniscentrum. Bekijk de lijst met vaarwegen uit bijlage 9 van het BPR op de website van de Overheid, waar een radarverplichting geldt. Let erop dat ook de vaarwegen uit het RPR-gebied, en vaarwegen waar een aparte bepaling geldt die je in de almanak kunt vinden, hieraan onderhevig zijn.

In het najaar dalen de temperaturen, niet alleen de buitentemperatuur, maar ook de watertemperatuur. Zorg dan ook dat je goed (warm) gekleed het water op gaat. Wees voorbereid op situaties als ‘Man over Boord’ en weet hoe onderkoelingsverschijnselen eruitzien. Dat kan natuurlijk ook in de zomer gebeuren, maar door lage watertemperaturen neemt de kans op onderkoelingsverschijnselen enorm toe. Des te meer reden om ook je reddingsvest aan te hebben, ook al zijn de weersomstandigheden mooi, het water blijft koud!

Betonning die speciaal voor de recreatie- of kleine vaart is neergelegd, wordt vaak in het najaar verwijderd. Of en wanneer dit gebeurt, hangt ook weer af van de vaarwegbeheerder. Ben dus niet verbaasd als je ineens een bekende recreatie vaargeul niet meer ziet liggen.

Veilige vaart!

Bron:   Varen doe je samen
Rijkswaterstaat

Word lid van de Varende Vrienden van EOC-nieuwsbrief

De Varende Vrienden van EOC is een bron van informatie: vaartips, onderhoudstrucs en boeiende verhalen van medeschippers.
Via onze nieuwsbrief krijg je de beste artikelen maandelijks in je mailbox.
Gratis en toegespitst op jouw voorkeuren!

Astrid Boogert
Astrid Boogert
Marketing medewerker