EOC is een scheepvaartverzekeringsmaatschappij met een brede blik. Onze leden varen in de beroepsvaart, de pleziervaart, de charter- en passagiersvaart of wonen op al dan niet varende schepen en arken. Ieder EOC-lid heeft een ander waterverhaal. In de serie Scheepgaan tekent schrijfster Corine Nijenhuis ze op.
FAMILIE VAN UTRECHT, COÖPERATIE VAPOR SHIPPING U.A.
Dat schipperskinderen zelf de vaart ingaan, is allesbehalve uitzonderlijk. Dat ze onderling verbanden aangaan op werkgebied is gangbaar. Maar Vapor Shipping mag een familiebedrijf zijn, het is allesbehalve een klassiek familiebedrijf. Omdat de voordelen van samenwerking graag breder gedeeld worden dan alleen binnen eigen verwantschap.
Eigenlijk zou een van de schepen uit de vloot van de familie Van Utrecht “Vijf Gebroeders” moeten heten. Niet alleen omdat het schip van hun grootvader die naam droeg, maar omdat het bedrijf bestaat uit vijf broers. Dat dat niet het geval is, heeft volgens Marco van Utrecht alles te maken met dat getal vijf: ‘Dan is het zo sneu voor de zesde broer die niet vaart.’ Al is dat schertsend bedoeld: Marco vaart evenmin, net als Paul. De drie andere broers zijn beroepsschipper. Jan-Willem vaart met droge lading op zijn eigen schip “Krabbegeul”, Tom met erts en staal in Duitsland op zijn “Eendracht”, en Harry op een van de schepen die Vapor BV rijk is. Gert-Jan is de enige broer die niet bij het familiebedrijf betrokken is, hij heeft een offshore-staalbedrijf in Roemenië. Toch is er een connectie: de naam Vapor is een Roemeens woord en betekent, eenvoudigweg, boot.
WATER IN HET BLOED
Negen kinderen telt het gezin. Vader Van Utrecht voer op een klipper en toen die te klein werd, schafte hij een kempenaar aan. De kinderen gingen naar het internaat; doordeweeks intern, in het weekend naar boord of naar opa en oma. Jan-Willem, Tom en Harry kozen na hun schooltijd voor het water. Marco was het internaat zo beu dat hij niets met schepen te maken wilde hebben; hij koos voor een cijfermatig beroep. Ook Paul liep een andere weg. Hij deed de opleiding elektrotechniek, werd elektricien om vervolgens de telecommunicatie in te gaan.
Maar een schipperskind heeft water in het bloed en daarmee viel een en ander samen: Paul en Marco begonnen het bedrijf 4COM dat zich specialiseert in het leveren van internet en telefonie aan de maritieme sector. Dat het een succes is, heeft zeker met hun achtergrond te maken: ‘Als je uit de vaart komt, dan snap je beter wat de belevingswereld van de schipper is.’
Beheerde Paul met Marco het maritieme telecombedrijf, samen met Harry exploiteerde hij een vrachtschip. Alle administratie daarvan werd op kantoor van 4COM afgehandeld. Spontaan en zonder businessplan kochten ze een tweede schip. Het beheer van beide vrachtschepen bleek zo succesvol dat besloten werd de vloot uit te breiden. Paul, Marco en Harry stelden als doel om binnen tien jaar vijf schepen te bezitten en te exploiteren. In 2008 werd Vapor BV opgericht.
EEN GOEDE MATCH
Inmiddels hebben de drie broers negen schepen in bedrijf en is er een walkapitein, Berend Jan de Graaf in dienst, die alle lopende zaken op de schepen regelt. Ieder schip vaart met een vaste schipper die onderdeel is van de organisatie. In tegenstelling tot een zetschipper die opdrachten van hogerhand krijgt, is de schipper bij Vapor BV meer een ondernemer. Hij is verantwoordelijk voor de prestatie van zijn schip en deelt daarom mee in de winst ervan. Hij regelt zelf vracht en route; het is de schipper die de reis aanneemt. ‘Dat is een grote verantwoordelijkheid en alleen succesvol wanneer je vertrouwen in iemand stelt. Dat is nog nooit beschaamd.’
De combinatie van schip en schipper is bepalend voor succes. Maar ook het team moet kloppen. ‘Bij de sollicitatiegesprekken praten we over het vaargebied. We vragen op wat voor schip iemand zichzelf ziet varen. En in welke combinatie. Op die manier maken we samen met de schipper een profiel van schip en personeel. We zoeken een goede match waarbij wij ook zorgen dat er onderaan de streep geld overblijft.’
Veel leerling-matrozen komen direct na hun opleiding bij Vapor. Ze beginnen op een klein schip, daar is geen volmatroos nodig. Omdat er een grote diversiteit is in de vloot, zowel in formaat als vaargebied, wordt de vervolgstap makkelijk gemaakt: tijdens hun opleiding voor stuurman of schipper kunnen ze op een groter schip als tweede schipper gaan varen. Van de matrozen stroomt de helft uit. ‘De rest groeit door tot schipper, soms zelfs op hetzelfde schip.’
Inmiddels staat er ruim veertig man op de loonlijst. Allemaal Nederlanders. Veel schippers zijn al jaren in dienst. Zij hebben onderling veel contact, wisselen informatie over werk en vaarroutes uit. ‘De laag daaronder kent elkaar minder. Daarom doen we elk jaar iets met het bedrijf zodat iedereen elkaar ziet.’ Die uitjes moeten wel een nautische tint hebben. Er wordt overnacht op ss “Rotterdam”, gevaren op zeesleper “De Holland”. Zelfs een diner in Blijdorp is watergerelateerd: daar wordt in het aquarium gegeten.
SAMEN VAREN WIJ WEL
In december 2015 werd de coöperatie opgericht. Aanleiding was de crisis. ‘Iedereen probeerde de eigen broek op te houden. Het was een mooi idee een samenwerking te creëren waarbij alle ondernemers zelfstandig blijven, waar we zaken gezamenlijk regelen.’ Naast de vijf broers Van Utrecht die het bestuur vormen, zijn er nog vijf ondernemers lid van het collectief. De totale vloot bestaat uit vijftien verschillende soorten schepen. De samenwerking maakt dat er gezamenlijk kan worden geanticipeerd op diverse soorten lading en reizen, personeel kan worden uitgewisseld, scheepsmateriaal centraal ingekocht, administratie geregeld. Er wordt financiële slagkracht gevormd voor een lening bij de bank bij grote reparaties, vast werk tijdelijk overgenomen door een ander schip wanneer dat nodig is.
De coöperatie is succesvol, er wordt gekeken naar de toekomst. Verjonging van de vloot, vergroening, nieuwbouw. Gezamenlijk worden er grotere lijnen uitgezet, stippen aan de horizon geplaatst. ‘Vroeger was schipper een ambacht. Nu moet je ook manager zijn. De investeringen zijn groot, de ‘way of life’ is ‘business’ geworden.’
Maar het blijft toch ook een familiebedrijf waar de oude schipper Kees van Utrecht van 85 jaar nog met plezier de touwtjes splitst voor de lussen in de lijnen. En zich helemaal vindt in het bedrijfsmotto van Vapor Shipping: samen varen wij wel.
