De uitlijning van een technische installatie is precisiewerk, waar meer bij komt kijken dan je denkt. Dat geldt zeker voor de aandrijflijn van de voortstuwing van een schip. En eenmaal goed uitgelijnd, betekent dat dan jarenlang zorgeloos varen en niet naar omkijken? Helaas niet. Want lagers kunnen slijten en rubbers verouderen, waardoor de installatie na verloop van tijd niet meer netjes in lijn staat. En een probleem met de uitlijning kan veel schade aanrichten.
Bij het plaatsen van een motor gaat er veel tijd en aandacht in de uitlijning zitten, en dat is niet voor niets. Want als de uitlijning niet binnen de gestelde toleranties valt, dan treden er ongewenste spanningen op. Dat kan een hele reeks gevolgen hebben: slijtage van de lagers van de keerkoppeling, slijtage van de krukas van de hoofdmotor en uitrekken van de boutverbindingen tussen de flenzen. Omdat deze effecten elkaar versterken – spanning zorgt voor slijtage, wat weer zorgt voor meer spanning – kan de uitlijning beter behoorlijk verlopen.
EEN LESJE UITLIJNING
Bij een voorstuwingsinstallatie kijken we vanaf het achterschip naar het voorschip. Buiten (bij het achterste lager van de schroefas) nemen we als basis, ofwel het nulpunt. Vanaf dit punt worden de achterste lagers van de schroefas in lijn gelegd met het voorste lager. Op het conisch van de schroefas, bij de machinekamer, komt een flens. Deze schroefasflens wordt weer uitgelijnd op de flens van de uitgaande as van de keerkoppeling. De ingaande as van de keerkoppeling wordt in lijn gezet met de aandrijfas (krukas) van de hoofdmotor, waartussen een flexibele koppeling wordt gemonteerd. Bij installaties met tussenassen (met of zonder glijlager of stuwdruklager) zijn er nog wat extra stappen nodig. Hoe meer stappen, hoe complexer de uitlijning.
VEROUDERING
Schroefaslagers slijten na verloop van tijd en dat heeft invloed op de uitlijning tussen schroefas en keerkoppeling. Bij flexibel opgestelde motoren kunnen de rubbers van de motorsteunen gaan zakken, ook dat heeft effect op de uitlijning. Meten is weten, daarom is het belangrijk om periodiek te controleren of alles nog in lijn staat en toleranties niet worden overschreden. Tegenwoordig wordt hiervoor gebruik gemaakt van lasertechniek, maar voelermaatjes en meetklokjes werken ook nog steeds prima.
TE WATER LIGGENDE HERMOTORISEREN?
We zien nog weleens dat schepen bij hermotorisering niet van tevoren met het achterschip zijn drooggegaan om de schroefasspeling te controleren. Terwijl dit de basis is voor de uitlijning van de hele voortstuwingsinstallatie. Vaak blijkt dan later bij het verbussen van de schroefas (vernieuwen van de schroefaslagers) de uitlijning niet meer te kloppen. Dan moeten de koppeling en de hoofdmotor opnieuw los en zodanig gesteld dat alles weer in lijn staat. Dat is zonde van de extra kosten en van het tijdverlet.
ADVIES BIJ FLEXIBEL OPGESTELDE HOOFDMOTOREN
- Laat de uitlijning tussen motor en keerkoppeling jaarlijks controleren.
- Laat de inzakking van de motorsteunen en de flexibele koppeling jaarlijks controleren.
- Laat de motorsteunen ten minste elke twee jaar nastellen door een specialist.
ADVIES BIJ HERMOTORISERING
- Ga eerst met het achterschip droog en laat de schroefasspeling opmeten. Leg de meetwaarden vast en bewaar deze.
LEESTIP
Meer advies voor probleemloze voorstuwing staat in onze infobladen Voortstuwingsinstallatie beroepsvaart en Smering schroefas en roer.
